Bron: PAX
Na een lange aanloop komt het vormen van een nieuwe regering weer een stap dichterbij. Met het aanpakken van de coronacrisis en de gevolgen hiervan voor de Nederlandse samenleving was de vorige regering de laatste tijd vooral druk met Nederland en kwam de internationale rol van Nederland bij de verkiezingen nauwelijks aan de orde. Dat is begrijpelijk, maar het wordt nu tijd dat Nederland weer oog heeft voor de rest van de wereld. De volgende Nederlandse regering zal ook een nieuw en ambitieus internationaal beleid moeten ontwikkelen, en daarvoor biedt de coronacrisis een kans. Een kans voor een beter herstelplan: duurzamer, inclusiever, democratischer en rechtvaardiger. Een kans die de nieuwe regering zowel in Nederland als internationaal moet aangrijpen.
Als PAX met haar partners – actieve burgers in oorlogs- en conflictgebieden – spreekt, is direct duidelijk hoe hard de pandemie mensen wereldwijd treft. Terwijl wij snel gevaccineerd worden, sterven er wereldwijd dagelijks nog veel mensen, worden vrouwen in Irak en Zuid-Soedan steeds vaker doelwit van huiselijk geweld, en is de hongersnood in Jemen erger dan ooit. Terwijl Europa weer opengaat, gebruiken regering en paramilitairen in Colombia de coronacrisis om burgers nog verder te onderdrukken en is in Libanon bijna de hele bevolking van voedselhulp afhankelijk. De crisis heeft bestaande conflicten, bestaande ongelijkheid en bestaande armoede alleen maar verergerd. Internationale samenwerking staat onder druk. De Verenigde Naties, met name de Veiligheidsraad, zijn meer dan ooit verlamd door machtsstrijd. Steeds weer wordt duidelijk dat deze crisis nergens voorbij is, tot zij overal voorbij is.
Lef en ambitie
Lef en ambitie zijn nodig om zo’n grote mondiale crisis te boven te komen. Dit zou de Nederlandse reputatie eer aan doen. Nederland heeft zich immers altijd actief ingezet voor internationale samenwerking, met een groot diplomatiek netwerk, een actief mensenrechtenbeleid en deelname aan vredesmissies. Binnen de EU moet Nederland kiezen voor een positie in de voorhoede en daar waar er een impasse dreigt naar constructieve oplossingen zoeken met gelijkgezinde landen. Verhef het bijdragen aan vrede in de wereld, internationale solidariteit en respect voor menselijke waardigheid expliciet tot doel van het regeerakkoord. Kijk bij alles wat Nederland doet naar de impact op de aarde, op vrede en conflict, op vluchtelingen en slachtoffers van geweld. Deze tien stappen kan een nieuwe Nederlandse regering, in vredesnaam, zeker nemen:
Deze tien stappen kan een nieuwe Nederlandse regering, in vredesnaam, zeker nemen:
1. Onderteken en ratificeer het VN anti-kernwapenverdrag en eis van de VS dat kernwapens van Nederlands grondgebied verdwijnen.
Een grote meerderheid (78%) van de Nederlandse bevolking is voor het verbod. 130 landen steunen het verdrag dat inmiddels in werking getreden is. Laat Nederland samen met België, dat ook overweegt het verdrag te tekenen, optrekken om deze belangrijke stap op weg naar een kernwapenvrije wereld te zetten.
2. Verplicht bedrijven bij wet om internationaal maatschappelijk verantwoord zaken te doen en mensenrechten en het milieu te respecteren.
Dit moet voorkomen dat verzekeraars, banken en pensioenfondsen beleggen in foute (wapen)bedrijven, of dat bedrijven conflictmineralen gebruiken bij de productie van goederen. Bedrijven moeten ook met terugwerkende kracht verantwoordelijk gesteld kunnen worden voor schendingen. Wacht niet op Europese wet- en regelgeving, maar versterk die door nu ambitie te tonen. De initiatiefwet Verantwoord en Duurzaam Internationaal Ondernemen kan daarin een belangrijke stap zijn.
3. Zorg dat vrouwen, jongeren en gemarginaliseerde groepen altijd actief en volwaardig betrokken worden bij vredesonderhandelingen en politieke transities.
De kans dat vredesonderhandelingen of politieke transities slagen, neemt aantoonbaar toe als vrouwen, jongeren en gemarginaliseerde groepen daarin een actieve rol kunnen spelen. Neem het voortouw om met gelijkgezinde landen actie te ondernemen zodat deze groepen een betekenisvolle bijdrage kunnen leveren aan vrede.
4. Maak werk van het internationaal klimaatbeleid, ook om vrede wereldwijd te bevorderen.
Verandering van het klimaat zal leiden tot nieuwe gewelddadige conflicten en nog meer ontheemden. Gewapende conflicten gaan nu al vaak om toegang tot steeds schaarser wordend water en vruchtbaar land.
5. Zet in op Europese veiligheidssamenwerking, gericht op het bevorderen van vreedzame oplossingen van conflicten en de bescherming van burgers, binnen en buiten Europa – en niet op het bevorderen van de export van Europese wapens.
Europese regulering van wapenhandel, mag niet leiden tot een versoepeling van de normen voor wapenhandel die Nederland tot nu toe hanteert. Vraag burgers in Afrika en het Midden-Oosten waar zij behoefte aan hebben als hun veiligheid in geding is. Zorg dat de nieuwe Europese Vredesfaciliteit geen fonds voor wapenexport wordt.
6. Deel de verantwoordelijkheid voor en opvang van mensen die op de vlucht zijn voor oorlog en onderdrukking eerlijk.
Grenzen sluiten voor mensen op de vlucht past niet bij een regeringsbeleid gericht op het bevorderen van vrede en menselijke waardigheid. Steun landen die vluchtelingen opvangen ruimhartig; door de pandemie is het voor vluchtelingen en hun gastlanden nog moeilijker geworden. Maar zorg ook dat deze landen vluchtelingen niet terug de oorlog in sturen. Zorg dat de meest kwetsbaren zich elders kunnen vestigen, ook in Nederland. Vind met gelijkgezinde Europese landen urgent een oplossing voor de mensen die vastgelopen zijn op Europa’s grenzen, op de Griekse eilanden en in de Balkan, en bied ze een menswaardig perspectief.
7. Sta op de bres voor burgers die zich vreedzaam verzetten tegen geweld en dictatuur, en hun nek uitsteken voor vreedzame en rechtvaardige samenlevingen.
Al jaren wordt de ruimte voor kritische burgers en maatschappelijke bewegingen in tal van landen door regeringen ingeperkt; de coronacrisis is zelfs als excuus gebruikt voor nog meer repressie. Zet in op uitbreiding van middelen ter versterking van de capaciteit op het ministerie en ambassades en een programma om de ruimte voor burgers en maatschappelijk middenveld terug te winnen. Laat Nederland zich vaker publiekelijk uitspreken als kritische burgers bedreigd en vervolgd worden. Zakendoen met repressieve regimes mag niet gewoon worden. Spreek ook bondgenoten en grote handelspartners aan op repressie en schendingen van mensenrechten.
8. Trek lessen uit het bombardement op Hawija: neem verantwoordelijkheid voor burgerslachtoffers bij militaire operaties.
Nederland is betrokken bij militaire operaties om vrede te handhaven, conflicten te beëindigen of terrorisme te bestrijden. Daarbij hoort de verantwoordelijkheid om burgerslachtoffers en schade voor burgers en hun leefomgeving zoveel mogelijk te voorkomen. Als er toch burgerslachtoffers vallen, moet de overheid hierover tijdig en transparant rapporteren en waarheidsvinding en ruimhartige compensatie beschikbaar maken.
9. Streef naar een internationaal verdrag over autonome wapens, dat menselijke controle over deze wapens garandeert, en dat killer robots verbiedt.
Nederland moet dit jaar opnieuw zijn positie over de ontwikkeling van autonome wapensystemen bepalen. Zet in op een verdrag dat betekenisvolle menselijke controle over het gebruik van autonome wapens garandeert, en zogenaamde killer robots verbiedt. Juist omdat de ontwikkeling van deze wapens nog in een vroege fase is, is een internationaal verdrag haalbaar en noodzakelijk.
10. Bied de nabestaanden van alle slachtoffers van de genocide van Srebrenica ruimhartige excuses en compensatie aan.
Erken dat Nederland als gevolg van het handelen van Nederlandse politici en militairen, een specifieke medeverantwoordelijkheid draagt voor het falen van de VN-missie in Srebrenica tijdens de oorlog in Bosnië, 26 jaar geleden. Nederlandse rechters hebben dat in verschillende zaken vastgesteld. Compensatie wordt voorbereid aan families van de circa 350 mannen die door Dutchbat van de compound werden weggestuurd. De regering Rutte III heeft een gebaar van erkenning en waardering gemaakt naar de Dutchbatters die voor Nederland aan deze VN-missie deelnamen. Nu is het tijd voor erkenning voor de slachtoffers en nabestaanden van alle ruim 8000 Bosniak mannen en jongens die vermoord zijn na de val van de enclave.